8am Media | پادکست ۸صبح

ژورې خبرې/11: په افغانستان کې سیاسي جریانونه او احزاب

په افغانستان کې سیاسي جریانونه او احزاب 
په افغانستان کې د نوی یمو کلونو سیاسي بحران او کورنیو جګړو زموږ د ټولنې له یوې بلې سیاسي ستونزې پرده پورته کړله؛ هغه دا چې افغانستان کې سیاسي جریانونه او احزاب بلاخره په قومي ادرسونو بدلیږي او په قومي هویتونو کې پټیږي او ورکېږي.
د تیرو شپږو لسیزو د سیاسي او اجتماعي جریانونه کتنه موږ ته دا را په ګوته کوي چې سیاسي جریانونه که څه هم د یو نوي او پراخ لیدلوري پر بنسټ پیل شوي ولې د خپل ژوند په ورستیو کې یې بیرته قومي هویتونو ته پناه وړې ده، دا پدیده ممکن سازماني یا سیاسي عوامل ولري ولې اړینه ده په اړه یې بحث وشي.
ددې اونۍ په بحث کې موږ له محترمو میلمنو څخه پوښتو چې افغانستان کې سیاسي جریانونه او احزاب په ټوله کې ټول شموله ول یا نه؟ کوم سیاسي، جغرافیایی، سازماني او ژبني عوامل ول چې سیاسي جریانونه یې په شدت قومي کړل؟
ولې همدا سیاسي جریانونه چې ځانونه د نړیوالو او ملي ایډیالوژیانو مدافعین بولې د کار په پای کې قومي ټکټونه کاروي او د ځان د سپیناوي په موخه قومي ګفتان ته پناه وړي؟ د طالبانو او ددوی د سیاسي مخالفانو کار په کوم لوري روان دی آیا دوی کولی شي له دې سرنوشت څخه ځان وساتي؟
ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې پاډکسټ اوریدلو ته رابولي.

insights/17: What Goes Around Comes Around with Sima Samar

What Goes Around Comes Around
Lynne O’Donnell talks to Sima Samar, who has written a book about her extraordinary life of service to the people, and particularly the women, of Afghanistan. Let down by their own leaders, and by the international community, she says, now they have to start again on their own terms.
Have a listen:

Insights/16: Screaming Into Silence with Lauryn Oates

Screaming Into Silence
On the Insights Podcast, Lynne O'Donnell is joined by Lauryn Oates, Executive Director of Right To Learn Afghanistan, to discuss the impact of the Taliban's education policy -- bans for girls, extremism for boys.
Have a listen 

پادکست هفتگی/۵۵: دموکراسی و اسلام؛ ستیز یا سازگاری؟

دموکراسی و اسلام؛ ستیز یا سازگاری؟
پانزدهم سپتامبر مصادف با روز جهانی دموکراسی است. در حالی که بشر به نظام مردم‌سالار پاسخ مثبت داده‌اند و به تدریج در آغوش آن رشد می‌کند، برخی در جوامع اسلامی آن را در تضاد با مفاهیم دینی می‌خوانند. در افغانستان نیز این پیش‌فرض در برابر دموکراسی همواره مطرح بوده است، به‌ویژه این‌که دموکراسی بخشی از دستاورد غرب شمرده می‌شود. حالا که طالبان دوباره تسلط یافته‌اند، با گذشت هر روز به ستیز با نظام مردم‌سالار افزوده می‌شود. 
در این پادکست روزنامه ۸صبح به دموکراسی و رابطه آن با اسلام می‌پردازیم. دموکراسی چیست و چگونه در کشورهای مدرن جا افتاده است؟ آیا نظام‌ مردم‌سالار با اسلام و مفاهیم بنیادی آن در تضاد است؟ چرا جامعه اسلامی در برابر مفاهیم دموکراسی جبهه می‌گیرند؟ چگونه می‌توان به معضل سوءتعبیر از دموکراسی نقطه پایان گذاشت؟
۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

Insights/14: History Repeats with Abid Humayun

History Repeats
Lynne O’Donnell is joined from Kabul by Abid Humayun, a development and peace-building expert who has worked in Afghanistan's charity sector for more than a decade. He talks about the effectiveness of international aid and the  agenda of the aid sector, and the devastating impact that half a century of war has had on the Afghan people. And his belief that Afghans can rebuild their country on their own terms. Have a listen

Insights/15: Risky Business with Jeff Grieco

Risky Business
Lynne is joined by Jeff Grieco, President and CEO of the Afghan-American Chamber of Commerce. He’s just made his third visit to Afghanistan since the Taliban takeover, and talks about the good, the bad and the utterly unacceptable. Have a listen.

پادکست هفتگی/۵۴: بحران افغانستان؛ لزوم تفاهم و هم‌دیگرپذیری میان نسل نو

بحران افغانستان؛ لزوم تفاهم و هم‌دیگرپذیری میان نسل نو
تاریخ افغانستان پر از تحولات است. با آن هم، شهروندان دوشادوش هم و بدون قایل شدن تفکیک در برهه‌های مختلف برای رفع آن کوشیده‌اند. دو دهه پیش با سقوط دور اول طالبان، مردم شاهد نسلی باسواد بودند که به‌ تدریج و با سخت‌کوشی مدارج عالی را پشت سر می‌گذاشتند. باورها بر این بود که افغانستان با ارزش‌های آن به دستانی مصون سپرده می‌شود و نسل نو با درک سختی‌های گذشته، ناملایمتی‌ها را با راه‌اندازی گفتمان پشت سر می‌گذارند. باهمی مردم پس از موفقیت‌ها نیز تصویر روشنی از آینده می‌داد. حالا دو دهه پس آن رخداد، سایه تاریک طالبان دوباره بر کشور افگنده شده است و همان نسل نو در برخی موارد حتا نقاط وصل را به محل نزاع میان هم مبدل می‌کنند.
در این پادکست روزنامه 8صبح روی علت فصل میان نسل نو و لزوم هم‌دیگرپذیری بحث می‌کنیم. چرا نسل نو با وجود باسواد بودن نسبی و مطالعه تجربه‌های تلخ گذشته، هنوز راهی برای هم‌دیگرپذیری نیافته‌اند؟ چرا موفقیت‌هایی در میادین بین‌المللی که روزی دلیلی برای خرسندی شهروندان بود، میان جوانان صورت مساله است و رنگ و بوی قومی می‌گیرد؟ چگونه می‌توان نسل باسواد امروز را به هم‌دیگرپذیری باورمند ساخت؟ آیا گفتمان و درک متقابل می‌تواند جای‌گزین لعن و طعن شود؟
۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

ژورې خبرې/۱۱: په افغانستان کې د جنسیتي تبعیض ریښې او حل لارې

په افغانستان کې د جنسیتي تبعیض ریښې او حل لارې
په افغانستان کې جنسیتي تبعیض د طالبانو له سیاستونو او محدودیتونو هم ورهاخوا ډېر پراخ او تریخ تاریخي واقعیت دی. 
له بده مرغه چې زموږ د ټولنې زیات شمیر وګړي له ډیر پخوا راهیسې په جنسیتي برابرۍ باورمن نه دي. 
په داسې حال کې چې د ملګرو ملتونو د باثباته پراختیا د موخو د اجنډا له مخې باید تر ۲۰۳۰ کال پورې په ټوله مانا جنسیتي تبعیض له منځه لاړ شي او ټول انسانان بې له دې چې د هغوی جنسیت مطرح وي، یو ډول فرصتونو ته لاسرسی ولري؛ خو لا هم داسې ښکاري چې افغانستان کې د دا ډول برابرۍ په هکله فکر کول هم ناشونی دی.
د دې اونۍ په سپیس کې به له درنو میلمنو څخه وپوښتو په افغانستان کې د دا ډول تبعیض ریښې کومې دي 
ولې په افغانستان کې دا مسئله له ټولې نړۍ متفاوته ده؟ که د جنسیتي نابرابرۍ ستونزه دیني ریښې لري بیا ولې په نورو اسلامي هیوادونو کې د جنسیتي تبعیض ستونزه دومره جدي نه ده؟ که قومي ریښې لري ولې د افغانستان په هره برخه او سیمه کې دا ستونزه شته او که مسئله سیاسي ریښې لري، بیا نو ولې کابو پ هر رژیم کې دا ستونزه موجوده وه؟
په نړۍ کې په عمومي ډول د جنسیتي تبعیض ستونزه تر کومه حل شوې ده؟
ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې پاډکسټ اوریدلو ته رابولي.

ژورې خبرې/۱۰: د خپلواکۍ او نورو ملي ورځو لمانځل تر کومه حده له ملي یووالي سره مرسته کولی شي؟

د خپلواکۍ او  نورو ملي ورځو لمانځل تر کومه حده له ملي یووالي سره مرسته کولی شي؟
ملي ورځې د یوه هېواد د ګډ هویت او شریکو ارزښتونو په ډله کې راځي؛ دا ورځې د یوه هېواد د وګړو له خوا په داسې ډول سره لمانځل کېږي، چې په هېواد کې د شته اتباعو تر منځ قومي، ژبني، مذهبي او یا بل هر ډول تبعیض ته په‌کې کوم ځای نه وي. ملي ورځې د یوه هېواد د وګړو له مشترکاتو څخه دي او په هېڅ کومه ډله، تنظیم، ګوند، مذهب یا نژاد پورې مربوطې نه‌دي. 
د ملي ورځو لمانځل د هېواد د وګړو تر منځ ګډ احساسات راپاروي او مشترکو مسوولیتونو ته یې متوجې کوي؛ هغوی ته دا ښوونه ورکوي، چې په نورو عادي ورځو کې هم د دغو ملي ورځو په ډول باندې د یوه بل تر څنګ واوسي او له یوه بل سره د هېواد د مشترکو ستونزو په هواري کې دا ډول هم‌غږي واوسي.
څه ډول تېر ویاړلی تاریخ او د خپلواکۍ ورځې د راتلونکي له‌پاره د ملي یووالي او مشترکو ارزښتنو په جوړولو کې رول لري؟ څه ډول د خپلواکۍ او نورو ملي ورځو لمانځل د ملي یووالي احساس پیاوړی کولی شي؟
ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې پاډکسټ اوریدلو ته رابولي.

Insights/13: Digging Deep into Afghanistan's Mining Sector

Digging Deep into Afghanistan's Mining Sector
Lynne O'Donnell is joined by Javed Noorani, the premier expert on Afghanistan's minerals and mining sector. His research and analysis has been ground-breaking, and there is little he doesn't know about the potential and the pitfalls of the country's vast natural resources.

ژورې خبرې/۹: طالبان او د نجونو زده‌کړو مخنیوی؛ حل‌لارې او اړتیاوې څه دي؟

طالبان او د نجونو زده‌کړو مخنیوی؛ حل‌لارې او اړتیاوې څه دي؟
په افغانستان کې د نجونو د ښوونځیو او پوهنتونونو د بیا پرانیستلو هڅې تر دې دمه له ناکامۍ سره مخ دي. طالبانو په تېرو درې کلونو کې د بېلابېلو پلمو له مخې، لکه د شرایطو نه برابرېدل، د نجونو ښوونځي او پوهنتونونه تړلي ساتلي دي. ان نړیوال فشارونه او د اسلامي هیوادونو هڅې هم ونه توانېدې چې د ښوونځیو او پوهنتونونو د پرانیستلو زمینه برابره کړي.  د طالبانو د لوړو زده‌کړو وزیر تېره اوونۍ په څرګنده توګه اعلان وکړ چې د نجونو ښوونځي او پوهنتونونه به تړلي پاتې شي او هېڅوک حق نه لري چې په دې اړه پوښتنه وکړي. هغه له دیني عالمانو وغوښتل چې که فکر کوي د نجونو د زده کړو درول د شریعت خلاف دي، له دغې ډلې سره مناظره وکړي. ډېری هېوادوال د طالبانو دا غوښتنه د دې دغې نوې پلمه بولي.
د ۸صبح ورځپاڼې په دې پاډکسټ کې په دې موضوع خبرې کوو چې څنګه کولای شو په لنډمهال او منځ‌مهال ډول د نجونو زده‌کوونکو سره مرسته وکړو تر څو هغوی خپلو درسونو ته ادامه ورکړي. ایا طالبانو ته هیله لرل منطقي دي، که یوازې نجونې په نامعلوم او بې‌برخلیکه حالت کې پرېږدو؟ ایا جلا جلا هڅې به کومه پایله ورکړي؟ څنګه کولای شو دا هڅې منسجمې کړو؟ په دې تړاو د ټولنې د باسواد قشر مسوولیت څه دی؟
ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې پاډکسټ اوریدلو ته رابولي.

ژورې خبرې/۸: د طالبانو د امر بالمعروف او نهی عن المنکر نوی قانون؛ افغان مېرمنې به څنګه مبارزه کوي؟

د طالبانو د امر بالمعروف او نهی عن المنکر نوی قانون؛ افغان مېرمنې به څنګه مبارزه کوي؟
د طالبانو امربالمعروف او نهی عن المنکر یو نوی قانون وړاندې کړی دی. دا قانون له ۳۰ څخه زیاتې مادې لري او په جدي توګه د خلکو د ټولنیز او شخصي ژوند د کنټرول هڅه کوي. د دغه قانون یوه برخه د ښځو مخ او غږ «عورت» بلل کېږي. د دغه قانون پر بنسټ، ښځې باید بشپړه حجاب ولري او غږ یې باید په عام محضر وانه ورېدل شي. برسېره پر دې د طالبانو د امربالمعروف او نهی عن‌المنکر چې د دې قانون تطبیق کوونکي دي، مکلف دي چې که هر ډول سرغړونه وویني، د زور او ان د خلکو د بندي کولو په وسیله له هغوی سره چلند وکړي.
دغه قانون په نړیواله کچه او د افغانستان په خلکو کې سختې اندېښنې راپورته کړې دي ځکه چې دا د بشري حقونو، په ځانګړي توګه د ښځو د حقونو، جدي نقض ګڼل کېږي. ګڼ شمېر د بشري حقونو ادارو او نړیوالو بنسټونو دا اقدامات غندلي او له طالبانو یې غوښتي چې د بشري حقونو او بنسټیزو ازادیو درناوی وکړي.
په دې پاډکسټ کې، موږ غواړو چې په دې مسایلو بحث وکړو چې له دې محدودیتونو د طالبانو موخه  څه ده؟ دا قانون به د افغانستان د ښځو پر ژوند څه اغېزې ولري؟ نړۍ به د طالبانو نوي قانون ته له کومې زاویې وګوري؟ په کور دننه او په بهر کې مېشت افغانان د دې قانون پر وړاندې څه مسئولیت لري او په پای کې د دغه قانون پلي کېدل به څه پایلې ولري؟
ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې پاډکسټ اوریدلو ته رابولي.

Insights/12: A Tragic Legacy with Jawad Zawulistani

A Tragic Legacy
Lynne presents an interview with Jawad Zawulistani, recorded in 2021 before the fall of the Republic of Afghanistan at the small museum he curated to preserve the memories of people killed during decades of conflict. It was called the Afghanistan Centre for Memory and Dialogue. It no longer exists, closed down by the Taliban almost immediately after they re-took control.Have a listen.

Insights/11: Three Years On with Ahmad Shuja

Three Years On
Lynne talks with Ahmad Shuja, scholar, lawyer, human rights advocate, author, former official in the fallen government of Afghanistan. He discusses the reasons for the republic's failure, the post-US era in Afghanistan, and how to get to post-Taliban-2.0. Have a listen

پادکست هفتگی/۵۳: سه‌ساله‌گی فروپاشی و سردرگمی روایت آینده

سه‌ساله‌گی فروپاشی و سردرگمی روایت آینده
سه سال پیش با فرار اشرف غنی نظام جمهوری که طی دو دهه با حضور ناتو ایجاد شده بود، فرو پاشید و گروه طالبان بار دیگر قدرت را در افغانستان در دست گرفتند. دلایل بسیاری تا کنون برای این فروپاشی کامل عنوان شده است؛ اما آن‌چه بیش‌تر تحلیل‎گران بر آن تأکید دارند، شکست روایت مدرنیته در تقابل با ایدیولوي واپس‎گرا و سنتی طالبان است؛ روایتی که با برجسته‌سازی آیکن‎های استعمار، دست‌نشانده‌گی و اسلام‌ستیزی، طی دو دهه از روستاهای افغانستان سربازگیری کرد و با گسترش خشونت لجام‌گسیخته و کور، بار دیگر مانع مدرنیزاسیون در افغانستان شد.
اکنون که سه سال از آن روز سیاه می‌گذرد، هنوز روایت مشترکی که بتواند همه نیروهای سیاسی مخالف طالبان را بسیج کند، به وجود نیامده است. برخی بر همان روایت جمهوریت و نجات قانون اساسی گذشته تاکید دارند، برخی بر اسلام میانه‌رو که تا هنوز مبنای نظری روشن و قابل تبیینی ندارد و عده‌ای هم بر تغییر ساختار قدرت متمرکز برای عبور از وضع موجود و حفظ وضعیت بعدی؛ و قسمتی از جامعه که بیشتر نیروهای زنان و نسل اکادمیک افغانستان را شامل می‌شود، بر سکولاریزم و قطع دخالت دین در حوزه‎ عمومی پافشاری می‌‎کنند.
در ایکس ‎اسپیس این هفته‎ روزنامه ۸صبح، به روایت آینده می‌‎پردازیم؛ به این که چی قصه‎ای می‌تواند نیروهای مخالف طالبان را انسجام ببخشد و نسخه‌‎ای برای نجات آینده تعریف کند؛ نسخه‌ای که همه نیروهای مبارز علیه طالبان، به آن احساس تعلق و وابسته‌گی اخلاقی و سیاسی داشته باشند. به این می‌پردازیم که آیا نقاط مشترکی بین گروه‌های مخالف طالبان هست که در آینده به روایت مشترک بیانجامد؛ و یا مبارزه علیه طالبان، در این سردرگمی روایت مشترک، هم‌چنان با سردرگمی و وضعیت نفس‌گیر در جبهه‌های مختلف ادامه خواهد داشت.
۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

ژورې خبرې/۷:‌ کلیوالې ښځې او بشري حقونه

کلیوالې ښځې او بشري حقونه؛ ولې د عدالت غوښتنې مبارزه په کلیو او بانډو کې مهمه ده؟
کليو او بانډو د تاریخ په اوږدو کې تل د عدالت د ټینګښت او نظامونو د بدلون په مبارزو کې کلیدي رول لوبولی دی. په دې منځ کې د ښځو رول د عدالت غوښتونکو په مبارزو کې د بشري حقونو د ترلاسه کولو لپاره خورا ارزښتناک و. 
په افغانستان کې که څه هم ډېری ښځې په کلیو کې د کورونو د بندیانو په توګه پېژندل کېږي، خو په خپلو کورنیو او کوچنیو ټولنو باندې د اغېز له لارې بالاخره د ښځو او د دوی د حقونو په اړه د ټولنې د لیدلوري په بدلولو کې مرسته کوي. دوی په سنتي کلیوالي ټولنه کې د خپل او د خپلو ماشومانو د برخلیک د بدلون لپاره نه ستړي کېدونکي هڅې کوي ترڅو د راتلونکو نسلونو لپاره د روښانه راتلونکي لامل شي.
د طالبانو له بیا راتګ وروسته، په کلیو کې د خلکو د راټولو او د مبارزو د دوام اړتیا زیاته شوې په ځانګړي توګه د ښځو مبارزې چې د دوی د بشري حقونو د ترلاسه کولو لپاره خورا مهمې بلل کېږي. په تېرو درې کلونو کې په بېلابېلو سیمو کې ښځو په وار وار له خپلو کورونو څخه د دغې ډلې پر وړاندې چې په هېواد کې د بشري حقونو د تحقق خنډ ګڼل کېږي، خپل غږ پورته کړی دی. 
په دې پاډکسټ کې موږ په دې موضوع خبرې کوو چې په کلیو کې د ښځو د عدالت غوښتونکو مبارزو وضعیت څه ډول دی؟ د ښاري ښځو او کلیوالو ښځو د مبارزو توپیر په څه کې دی؟ او څنګه کېدای شي چې دا مبارزې منسجمې شي ترڅو په پای کې د ښځو د هیلو د پوره کېدو سبب شي؟ 
ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې پاډکسټ اوریدلو ته رابولي.

ژورې خبرې/۶: افغاني ټولنه او د ښځو بشري حقونو ته د لاسرسي ستونزه؛ لاملونه او حل‌لارې

افغاني ټولنه او د ښځو بشري حقونو ته د لاسرسي ستونزه؛ لاملونه او حل‌لارې
افغانې ښځې د تاریخ په اوږدو کې له ډېرو ستونزو سره لاس او ګریوان شوې دي. دوی  لسیزې د خپلو بشري حقونو، لکه د تعلیم، تحصیل، کار او ازادانه تګ راتګ له حقوقو محرومې وې. د کلونو مبارزې وروسته، هغوی په ځینو دورو کې وتوانېدې چې د خپلو حقونو یوه برخه، لکه د تحصیل او کار حق، ترلاسه کړي. د ښځو مبارزې په ځینو حکومتونو، لکه د امان‌الله خان او ډاکټر نجیب‌الله په واکمنیو کې، د نظام په بشپړ ملاتړ سره د هېواد ښځو لپاره خوږې خاطرې جوړې کړې. حتی د ښځو هڅې د خپلو حقونو د ترلاسه کولو لپاره په تېرو دوو لسیزو کې، سره له دې چې زیاتې ستونزې وې، د ستاینې وړ وې، تر دې چې د جمهوریت حکومت د طالبانو په لاس سقوط وکړ.
د طالبانو د بیا واکمنۍ سره، افغانې ښځې د بشري حقونو له اړخه لسګونه کاله شاته لاړې. دې ډلې د ښځو د تحصیل او کار حقونه واخیستل او هغوی یې د کور څلورو دیوالونو ته محدودې کړې. اوس پوښتنه دا ده چې د افغانستان ښځې د بشري حقونو په معادله کې په کوم ځای کې دي؟ کوم لاملونه دي چې دې ښځو له خپلو طبیعي او بشري حقونو څخه محرومې کړې دي؟ هغوی د پرمختللو هېوادونو له ښځو سره په پرتله کې په کوم ځای کې قرار لري؟ کوم اقدامات باید وشي ترڅو ښځې خپلو اساسي حقونو ته لاسرسی ومومي؟
ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې پاډکسټ اوریدلو ته رابولي.

Insights/10: Follow the Money with Shah Mohammad Mehrabi

Follow the Money
For this week’s Insights podcast, Lynne talks with Shah Mohammad Mehrabi. He is a professor of economics and a co-trustee of the Afghan Fund, which was set up two years ago in Switzerland to administer $3.5 billion of Afghanistan's foreign exchange reserves. He has all the numbers at his fingers tips and refers to them to make a series of points about the economy before and after the fall of the republic. Without explicit reference to the way women have been locked out of economic activity by the Taliban regime, he says that without them, true progress will be very difficult, if not impossible. Have a listen

ژورې خبرې/۵: د ډیاسپورا رول د افغانستان په سیاسي راتلونکې کې

د ډیاسپورا رول د افغانستان په سیاسي راتلونکې کې
افغاني ډیاسپورا که له یوې خوا د یوې ژورې تراژیدۍ نښه ده او د لسیزو او کلونو جنګونو، تاوتریخوالو او مهاجرتونو له وجې رامنځ ته شوې ده. له بلې خوا د هېواد دا اواره او درد لیدلی بهرمېشتی نفوس په هېواد کې دننه وګړو لپاره د هیلو او تکیې وروستۍ بېړۍ ده.   
افغاني ډیاسپورا نه یواځې دا چې دم‌ګړی هېواد کې د خیر او پرمختګ فعالیتونه حمایت کوي، بلکې له هېواده د باندې د خپلو خلکو د مدني او بشري حقوقو د حفظ او دفاع لپاره هم هڅې کوي. 
که څه هم د طالبانو له بیاځلي واکمن کېدلو درې کاله وروسته هم د هغوی په خلاف کوم واحد ډیاسپورا اپوزیسیون نه‌دی رامنځ ته شوی؛ خو په پراګنده او وخت ناوخته ناستو او غونډو کې همدغې طبقې د هېواد سیاسي مسله بیا د بحث مېز ته راوړې ده. ډیاسپورا کوم مسوولیتونه او بالقوه فرصتونه لري؟ څنګه دا خلک افغانستان یوه سم لوري ته بېولی شي؟ ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې مهم پاډکاسټ اوریدلو ته رابولي.

Insights/9: Same Old Taliban, Same Old Threat

Same Old Taliban, Same Old Threat
Lynne is joined by Hans-Jakob Schindler, Co-Director of the Counter Extremism Project. He began tracking and observing Al Qaeda and the Taliban before most people even knew they existed. And now that they’re back, he points out that it’s the same individuals with the same ideology and the same intentions. He's seen and heard it all before, and he doesn’t pull his punches.

پادکست هفتگی/۵۲: از سقوط افغانستان چه آموختیم؛ فروپاشی یا هم‌بسته‌گی؟

از سقوط افغانستان چه آموختیم؛ فروپاشی یا هم‌بسته‌گی؟
۱۵ آگست سه سال پیش، دولت جمهوری با فرار اشرف‌ غنی سقوط کرد و گروه طالبان بر افغانستان تسلط یافت. با فرار غنی، هرچند هسته‌ مقاومت در پنجشیر شکل گرفت، اما فردای سقوط کابل، ما با یک فروپاشی تمام‌عیار روبه‌رو بودیم؛ فروریزی کامل ساختار و نیروهای سیاسی و نظامی.
از فردای پس از سقوط، نه‌تنها دولت در تبعید شکل نگرفت؛ بلکه همه اعضای مهم سیاسی و نظامی دولت به فرافکنی و انداختن تقصیر به شانه‌ دیگری شروع کردند. در زمانی که می‌بایست همه متحد و علیه دشمن مشترک می‌جنگیدند، به جان هم‌افتادند و تا هنوز که سه سال از آن فاجعه می‌گذرد، سریال انداختن تقصیرها به دوش دیگری جریان دارد و تا کنون هیچ مقام سیاسی و نظامی‌ای تقصیر خودش در شکست جمهوری را نپذیرفته است.
در این پادکست روزنامه‌ ۸صبح، به پیامدهای سقوط جمهوری می‌پردازیم؛ به درس‌هایی که از آن آموختیم و آنچه که باید می‌آموختیم، اما نشد. به این می‌پردازیم که مقاومت مدنی و نظامی علیه طالب آیا به اتحاد گروه‌های مختلف قومی و مذهبی می‌انجامد یا تضادهای موجود مانع همبسته‌گی و مبارزه‌ی متحدانه خواهد شد؟ روایتی که بتواند مبنای این اتحاد باشد چیست و آیا می‌توان رگه‌هایی از این روایت را در مبارزه‌ امروز علیه طالبان شاهد بود؟
۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

سخن زن/۲۱: در مسیر مبارزه؛ روایت اعتراض، سرکوب و مقاومت زنان

در مسیر مبارزه؛ روایت اعتراض، سرکوب و مقاومت زنان
در سه سال اخیر، زنان افغانستان در مسیر مبارزات حق‌خواهانه تجربه‌های گسترده‌ای حاصل کرده‌اند. اعتراض‌های آنان برای دسترسی به حقوقی که سرانجام با سرکوب گسترده از سوی طالبان مواجه شد، پایان مبارزات نه؛ بلکه آغازگر مقاومت جمعی در برابر این گروه شد. اکنون مقاومت زنان افغانستان پس از سه سال ایثار و ایستاده‌گی، روایت‌های مستحکمی از خود برجا گذاشته است؛ روایت‌هایی که به حافظه تاریخ سپرده می‌شود تا هم‌زمان با دوام این مبارزه هدفمند، حق‌خواهی بشر با یاد زنان مبارز افغانستان پیوند ناگسستنی یابد. 
در این پادکست روزنامه ۸صبح، روایت‌های زنانی که اعتراض، سرکوب شدن، مقاومت و مبارزه را تجربه کرده‌اند، بازگو می‌شود. همچنان زنانی که با استقامت در این مسیر گام برداشته‌اند، تجربه‌های‌شان را می‌گویند تا مسیر برای ادامه فداکاری‌های زنان روشن شود و ره‌گشای مقاومت‌ برضد طالبان باشد.
برای مرور روایت‌های مبارزه زنان افغانستان، ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

پادکست هفتگی/۵۱: سه‌ساله‌گی مبارزات حق‌خواهانه زنان در برابر طالبان؛ نقاط قوت و نیازمندی‌ها

سه‌ساله‌گی مبارزات حق‌خواهانه زنان در برابر طالبان؛ نقاط قوت و نیازمندی‌ها
از آغاز تسلط دوباره طالبان که با ممنوعیت‌های گسترده‌ حقوق بشر همراه بود، حدود سه سال می‌گذرد. در این مدت جریان‌های مختلفی در برابر این گروه شکل گرفته، اما هیچ کدام از این مبارزات به اندازه مبارزه حق‌خواهانه زنان نتوانسته طالبان را به چالش بکشد. در سه سال گذشته زنان بارها به خیابان‌ها ریخته و خواستار دسترسی به حقوق بشری‌شان شده‌اند. هرچند در هفته‌های نخست مبارزات پراکنده‌گی در میان زنان مبارز دیده می‌شد، اما اکنون با متحد شدن معترضان، آنان در چارچوب یک صف واحد و به‌گونه هدف‌مند به اعتراضات‌شان ادامه می‌دهند.
در این پادکست، مبارزات سه‌ساله زنان در برابر طالبان ارزیابی و روی چگونه‌گی گسترش این اعتراضات آن صحبت می‌شود. مهمانان برنامه به وضعیت این مبارزات می‌پردازند؛ این‌که چه اقداماتی باید صورت گیرد تا زنان بتوانند به هدف اصلی‌شان نایل آیند. آیا مبارزات در مقایسه با آن‌چه توقع می‌رفت، دنبال شده است، جهان به اعتراضات زنان چگونه پاسخ داده‌ و چگونه می‌توان این مبارزات را مستحکم‌تر و منسجم‌تر ساخت.
برای پاسخ به این پرسش‌ها، ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست فرا می‌خواند.

Insights/8: The Great Al Qaeda Comeback with Bill Roggio

The Great Al Qaeda Comeback
Lynne talks with Bill Roggio, a senior fellow at the Foundation for the Defense of Democracies, editor of the Long War Journal and host of the podcast Generation Jihad. He's had a keen eye on Al Qaeda since the 9-11 attacks and nowadays is watching the terrorist group as it reclaims its space in Afghanistan once more as friend, ally, and adviser to the Taliban.
Have a listen

ژورې خبرې/۴: په افغانستان کې د مذهبي زغم؛ اړتیا څه ده او څنګه یې رامنځ ته کولی شو؟

په افغانستان کې د مذهبي زغم؛ اړتیا څه ده او څنګه یې رامنځ ته کولی شو؟
که افغانستان کې د تېرو سلو کلونو د لویو نښتو او شخړو انګېزې وګورو ډیری یې مذهبي ریښې لري. هېواد کې نه یواځې دا چې مذهبي ډلې همیشه د جګړې یو لوری وو بلکې د مذهبي لیدلوریو د تفاوت له وجې یې په یو او بل هم رحم نه دی کړی.
که ډیر لېري لاړ نشو په تېره یوه لسیزه کې لسګونه مثالونه موندلې شو چې ښيي مذهبي ډلي د رغنده خبرو اترو پرځای تاوتريخوالي ته لاس اچوي، د یو بل دیني عالمان وژني، د یو بل مدرسې او جوماتونه په نښه کوي او یو او بل ته د مرګ ګواښونه کوي.
دا مذهبي ډلې د نورو مذاهبو په پیروانو هم رحم نه کوي دوی نه یواځې دا چې مسجدونه او دیني مرکزونه په نښه کړي بلکې د لږکیو او بې لوريو مذهبي ډلو ښوونځي او روغتونونه هم نشي زغملی، لکه څنګه چې موږ د کابل په لودیځه برخه د اهل تشیع په ښوونځیو، تعليمي مرکزونو او روغتونونو د هغو زړه بوږنونکو پېښو شاهدان وو.
اوس پوښتنه دا ده چې دا مذهبي ډلې چې هره یوه یې ځان د اسلام دین پرحقه لاروي ګڼې څنګه د اسلام دین اساسي پیغامونه لکه سوله، زغم او یو بل منل نشي منلی؟ 
د مذهبي عدم تسامُح عوامل څه دي او څنګه دا عوامل په یوه دوامداره نه ختمیدونکې شیطاني کړۍ بدلېږي؟ 
ولې زموږ په ټولنه کې تر بلې هرې ټولنې د مذهبي زغم دودولو ته ډېره اړتیا لیدل کیږي، څه په کار دي ترڅو د مذهبي تاوتريخوالي غوښتونکي وپوهول شي چې د نورماله انسانانو غوندي خپل منځ کې خبري اتري وکړي او ځان په حقه ښودلو لپاره ټوپک ته لاس نکړي؟ ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې مهم پاډکاسټ اوریدلو ته رابولي.

سخن زن/۲۰: قربانیان فقر در جاده‌های کابل

قربانیان فقر در جاده‌های کابل
مشکلات زنده‌گی کودکی او را دزدیده و آرزوهایش را بلعیده است. همه آرزویش این است که آخر روز پول بیش‌تر به خانه ببرد. وقتی در مورد درس، مکتب و آرزوهایش می‌پرسم، می‌گوید: «بیازو امسال می‌رم، دگه دخترها را نمی‌گذارند.» رهایی از مکتب سبب می‌شود تا همه وقت کار کند و پول بیش‌تر به‌دست بیاورد؛ زیرا او در طول دوازده سال زنده‌گی‌اش آموخته است که برای پر کردن شکم باید کار کند و رفتن به مکتب برای او به مثابه هدر دادن زمان‌های مهم کسب چند افغانی است.
هم‌صحبت شدن با رعنای کوچک که این روزها خبری از او ندارم، بسیار دردآور و جگرخون‌کننده بود. طفلی که باید تمام دغدغه‌اش خراب شدن بازیچه‌هایش باشد، غم نان و گرسنه ماندن او را آواره خیابان‌ها کرده است.
روایت از حمیده فاروقی

insights/7: Jihad Genealogy with Sarah Adams

Jihad Genealogy
Lynne talks with Sarah Adams, a former CIA “targeter" and co-author of “Benghazi: Know They Enemy,” a deep dive into the 2012 attack on US diplomatic and agency assets in Libya. Her experience in Benghazi informs her belief that jihad is a generational business. To be effective, counter terrorism measures need to look at the prevalence of family ties among terrorists, and highlight the importance of understanding these relationships, she says.

پادکست هفتگی/۵۰: مهاجرت؛ ازجاکندگی و بازگشت دوباره

مهاجرت؛ ازجاکندگی و بازگشت دوباره
بسیاری از متفکران، به این باورند که مدرنیته با ازجاکندگی آغاز می‎شود؛ از ایجاد فاصله با سنت و نگاه کردن به قامت کامل آن برای ترسیم یک قامت جدید. فاصله از سنت چیزی نیست جز ازجاکندگی؛ جز ورود به جوامع و سنت‎های مختلف و سنجیدن قامت خود و سنتی  که در آن بزرگ شده‎ایم، در آیینه‎های گوناگون؛ با برداشت‎هایی از انسان و اخلاق که چه بسا برای ما غیر انسانی و غیر اخلاقی باشد. مدرنیته، سفر است و سفر، عبور مداوم  به مقصد سکنا گزیدن. از سفر کریستف کلمب و کشف ناگهانی، تا تبعید اندیش‎مندان در عصر روشنگری و تا مهاجرت‎های میلیونی معاصر به دلیل جنگ‎های ویران‎گر و یا حاکمیت رژيم‎های توتالیتر در جهان.
در اکس‎اسپیس این هفته‎ی روزنامه‎ی ۸صبح، به مفهوم مهاجرت می‎پردازیم؛ به ازجاکندگی و نگاه دوباره به میلیون‎ها آواره و تبعیدی که یا نمی‎توانند در سرزمین شان زندگی کنند و یا نمی‎خواهند. دامنه‎ی این فاجعه بزرگ است؛ و اما آیا می‎توان وسط چنین فاجعه‎ای، دنبال امکان‎ها و فرصت‎هایی بود؟ آیا انسان کنده‎شده از جامعه‎ی افغانستان، می‎تواند نسبتی با واقعیت‎های آن برقرار کند؟ تصویری که ما با فاصله گرفتن از افغانستان می‎بینیم، چیست و چقدر می‎تواند چهره‎ی دیگری از واقعیت را مقابل آن بگذارد؛ مقابل هنر، اندیشه، کنش سیاسی و اخلاقی و امکان تعامل و توافق با جهان انسانی. نقش چند دهه مهاجرت در پذیرش تکثر در افغانستان را چگونه می‎توان دید و آسیب‎های نگاه کردن و اندیشیدن  از این فاصله چیست؟

پادکست هفتگی/۴۹: افزایش قربانیان سیلاب‌ها و ناتوانی طالبان در مدیریت بحران

افزایش قربانیان سیلاب‌ها و ناتوانی طالبان در مدیریت بحران
در پی سرازیر شدن سیلا‌ب‌های‌ اخیر در افغانستان، بیش از ۴۰۰ تن جان‌های‌شان را از دست داده‌اند، صدها تن زخمی شده‌اند، هزاران خانه تخریب و ده‌ها هزار جریب زمین، باغ و زراعت مردم در ولایت‌های مختلف از بین رفته است. براساس گزارش‌ها، ولایت‌های‌ بغلان، بدخشان، تخار، غور، فاریاب، بادغیس و هرات بیشترین آسیب را دیده‌اند.
آنچه در پی این سیلا‌ب‌های ویرانگر نگرانی را افزایش داده، ناتوانی طالبان در مدیریت بحران و خطر افزایش تلفات جانی در اثر گرسنه‌گی، نبود سرپناه و مشکلات صحی است. هرچند سازمان ملل و کشورهای مختلف، در پی جمع‌آوری و فرستادن کمک‌ها به افغانستان‌اند، اما طبق گزارش‌ها، طالبان توان مدیریت و توزیع درست و‌ به‌موقع کمک‌ها را ندارند. گفته می‌‌شود که هزاران خانواده در ولایت‌های مختلف طی روزها و هفته‌های اخیر بدون داشتن سرپناه، نان و امکانات صحی سپری کرده‌اند. آخرین گزارش‌ها از ولایت غور و ولسوالی‌های آن می‌رساند که تمام راه‌ها تخریب شده و مردم که به کوه‌ها پناه برده‌اند، تا کنون هیچ نوع کمکی دریافت نکرده‌اند؛ وضعیتی که خبر از فاجعه‌ انسانی در روزهای آینده می‌دهد. در این پادکست دیدگاه‌های مهمانان برنامه را در این موارد خواهید شنید. ۸صبح شما را به شنیدن آن دعوت می‌کند.
 

پادکست هفتگی/۴۸: ۸ ثور؛ پایان یک جنگ و آغاز جنگ‌های دیگر

۸ ثور؛ پایان یک جنگ و آغاز جنگ‌های دیگر
سی‌ودو سال پیش در هشتم ثور ۱۳۷۱، پس از چهارده‌سال جنگ نفس‌گیر، مجاهدین موفق شدند نظام کمونیستی در افغانستان را از میان بردارند. این جنگ ۱۴ سال پیش و با کودتای ۷ ثور رقم خورد که در آن حزب دموکراتیک خلق افغانستان با حمایت شوروی، داوود خان و خانواده‌اش را به قتل رساند و حکومت را به دست گرفت. جهاد افغانستان با استفاده از روایت دست‌نشانده‌گی بیرونی، به بسیج مردم پرداخت و با اشغال افغانستان توسط شوروی، توانست روایت جهاد را با محور مبارزه با استعمار همراه با دست‌نشانده‌گی، تقویت کند و به پیروزی برساند.
اما ۸ ثور، ختم جنگ نبود، بلکه آغازی بود برای جنگ‌های دیگر و درگیری بین گروه‌هایی که تا دیروز بر محور روایت جهاد با بیگانه متحد شده بودند. در این پادکست به این دو پدیده‌ مهم در تاریخ معاصر افغانستان پرداخته شده است؛ به ۷ و ۸ ثور و به این‌که چی شد پیروزی جهاد به شکست انجامید و جایش را به جهاد دیگر خالی کرد. طالبان چطور توانستند روایت جهاد را مصادره کنند و چی تغییری با گذشت زمان در بدنه‌ این روایت ایجاد شده است. ۸صبح شما  را به شنیدن این پادکست فرا می‌خواند.