8am Media | پادکست ۸صبح

Insights/5: Finding Freedom with Laura Deitz

Finding Freedom
Lynne is talking to Laura Deitz, an American in London who, since the collapse of the republic government in Afghanistan, has been helping some of the most vulnerable to find a path to safety outside the country. She is one of many volunteers worldwide who have dedicated their time, resources and energy to the difficult, life-saving work of evacuation. So far, she’s helped more than 300 people leave Afghanistan and sees no sign that her work will be done any time soon.

سخن زن/۱۹: محرومیتم از آموزش هزار‌ روزه شد

محرومیتم از آموزش هزار‌ روزه شد
قبل از هزار روز ناامیدکننده و نحس به مکتب می‌رفتم و دنبال رویاهایم بودم. صنف نهم بودم و با شور و اشتیاق درس می‌خواندم. دوست داشتم بعد از فراغت مکتب وارد دانشگاه شوم و در رشته کمپیوترساینس درس بخوانم. با وجود این‌که حادثه دلخراش، وحشت‌ناک و فراموش ناشدنی پیش چشمانم اتفاق افتاد و در آن انفجار بیش از ۲۰۰ دانش‌آموز مکتب ما شهید و زخمی شدند، من جان سالم به در بردم و متوقف نشدم. ادامه دادم؛ چون مانعی سد راهم نبود. کوشش می‌کردم به دشمنان علم و دانش نشان بدهم که متوقف کردن ما کار ساده‌ای نیست. با رسیدن به رویاهایم شاید می‌توانستم آن زخم ناسور را از یاد ببرم، اما نگذاشتند.

پادکست هفتگی/۴۲: پراکنده‌گی مخالفان طالبان

پراکنده‌گی مخالفان طالبان؛ چالش‌ها و فرصت‌های هم‌بسته‌گی مردمی چیست؟
با گذشت نزدیک به سه سال از سلطه‌ طالبان بر افغانستان هنوز اقوام، جریان‌های سیاسی، احزاب، جبهات نظامی و گروه‌های اعتراضی و مدنی، نتوانسته‌اند زبان مشترکی در مبارزه با این گروه تعریف کنند. با این‌که همه باور دارند که طالبان یک گروه بنیادگرا است و باید از آن عبور کرد، اما آن‌چه در آن توافق نظر نیست، شیوه‌ مبارزه با این گروه و تعیین چشم‌انداز پس از آن است. نبود چشم‌انداز روشن مبنی بر ساختار سیاسی و اقتصادی آینده، باعث شده که هر گروه تنها تصویر خودش را در آینده ببیند. احزاب سنتی در رویای نجات اسلام میانه‌رو هستند؛ نسل جدید و معترض، خواهان حکومت سکولار؛ چپ‌ها رویای جامعه‌ بی‌طبقه را در سر دارند و عده‌ای هم به دنبال تغییر ساختاری قدرت، بحث فدرالیسم را به عنوان نسخه نجات افغانستان پیش می‌کشند.
در این پادکست پراکنده‌گی نیروهای سیاسی مخالف طالبان مورد بحث قرار گرفته است. روزنامه ۸صبح شما را به شنیدن آن دعوت می‌کند.

پادکست هفتگی/۴۱:‌سیاست یکسان‌سازی طالبان؛ پیامدها و امکان‌های مقاومت مدنی

سیاست یکسان‌سازی طالبان؛ پیامدها و امکان‌های مقاومت مدنی
از حاکمیت گروه طالبان بر افغانستان نزدیک به سه سال می‌گذرد. در این مدت این گروه به شیوه‌های متفاوت تلاش کرده‎ تا سیاست یک‎سان‌سازی اجتماعی، فرهنگی، قومی، زبانی و مذهبی را در افغانستان دنبال کند. هرچند اداره‌‎‌های مختلفی در رژیم طالبان، سیاست یک‎سان‌سازی را به شیوه‌هایی دنبال می‌کنند، اما اداره‎ امر به معروف این گروه، بیش از هر بخشی وارد جزییات شده و حتا شکل‎‌ آرایش موی سر، ریش و پوشش مردم را کنترل می‌کند. بر اساس گزارش‌ها، در برخی نقاط افغانستان کارمندان اداراه‌های طالبان مکلف به پوشیدن کلاه کندهاری نیز استند.
در این پادکست سخنرانان ایکس‌اسپیس ۸صبح درباره این موارد صحبت می‌کنند. ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

ژورې خبرې/۲: قومي ډینامیزم او په افغانستان کې د سیاست راتلونکی

قومي ډینامیزم او په افغانستان کې د سیاست راتلونکی
سیاست د قدرت لوبه او افغانستان کې ډیر له پخوا د قدرت او مشروعیت بنا او سرچینه قوم او قبیله وه.  د قومي او قبلوي کتلو تر منځ هارموني ثبات زیږوي او ټکر یې په پراخې بې ثباتي او داخلي کشمکشونو منتج کېږي.
په افغانستان کې به ډیر کم داسې سیاسي بحثونه کېږي چې د قوم،  قبیلې او د قدرت د ویش او واک خبره به پکې نه وي. راځئ نن له پیله په همدې مسله ځان پوه کړو چې افغانستان کې له پخوا تر ننه د قومونو ترمنځ عمل او عکس العمل څنګه وو، له تاریخي لحاظه کومو عواملو د اقوامو سوله ایز ژوند ته لاره هواره کړې وه او کوم عوامل د قومي ټکرونو او داخلي جګړو او کشمکشونو لامل شوي دي.
د ټولنپوهنې له نظره په څو هویتي او څو قومي هېوادونو کې د قدرت میکانیزم څنګه کار کوي، څو قومه ملتونه څنګه په یو پراخ سیستم کې راټولېږي او د نورو څو قومه هېوادونو د سیاسي ثبات راز په څه کې دی. افغانستان دداسې هېوادونو له تجربو څه زده کولی شي؟ ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې مهم پاډکاسټ اوریدلو ته رابولي.

Insights/4: Afghanistan, Pakistan and "Project Taliban" with Mohsin Dawar

Afghanistan, Pakistan and "Project Taliban"
Join Lynne O’Donnell for the 8AM Media podcast series, Insights. Lynne talks with generals, diplomats, soldiers, journalists, politicians, activists, people who have front row seats for conflicts around the world, and citizens with a story to tell, happy or sad.
For this first series, Afghanistan is the focus. Lynne and her guests talk about the collapse of the republic in August, 2021, and the impact since — for the people of Afghanistan, for the security of the region, for the safety of the world. It’s important, interesting and insightful.
This week, Lynne talks to Mohsin Dawar, a Pakistani human rights activist, former parliamentarian, and founder of the National Democratic Movement. He’s from North Waziristan, which borders Afghanistan and is bearing the brunt of what he calls “Project Taliban” — the violent return of Islamist extremism that is bringing war back to his homeland.

Insights/3: The Taliban's "State Capture" of Afghanistan

The Taliban's "State Capture" of Afghanistan
Join Lynne O’Donnell for 8AM’s podcast series, Insights.
Lynne talks with generals, diplomats, soldiers, journalists, politicians, activists, people who have front row seats for conflicts around the world, and citizens with a story to tell, happy or sad. For this first series, Afghanistan is the focus. Lynne and her guests talk about the collapse of the republic in August, 2021, and the impact since — for the people of Afghanistan, for the security of the region, for the safety of the world. It’s important, interesting and insightful.
This week, Lynne is joined by Natalie Gonnella-Platts, the director of global policy at the George W. Bush Institute.
Have a listen

ژورې خبرې/۱: په افغانستان کې د ملت جوړونې اړتیا څه ده؟

په افغانستان کې د ملت جوړونې اړتیا څه ده؟
ملت جوړونه یوه معاصره پدیده ده،  چې ددولت جوړونې اساسي بنسټ شمېرل کېږي. له بده مرغه زموږ هېواد افغانستان کې دا اړینه پروسه له سلو کلو هڅو ورسته هم یوې مطلوبې نتېجې ته نده رسېدلې. لا هم د نړۍ ګوټ ګوټ کې د افغاني ملت جوړونې په اړوند پوښتنې او انګېرنې کېږي.
د امریکا د متحده ایالاتو د اوسني ولسمشر جو بایډن په افغانستان کې د خپل ماموریت د ناکامي په توجیه کې ویلي چې «افغانستان یو واحد ملت ندی، موږ هلته د ملت جوړونې لپاره نه وو تللي او هیڅوک نشي کولی افغانان په خپلو کې متحد کړي» ځیني د بایډن په دې خبرو چې افغانستان یو ملت ندی، یا متحد کېدلی نشي نېوکې لري او ځیني په ورته وخت کې بیا د جوبایډن دا اظهارات چې موږ افغانستان ته د ملت جوړونې لپاره نه وو تللي غېر مسولانه بولي.
بې له دې چې د بایڼ اظهارات جدي ونیول شي،  دا بحث د انکار او امتناع وړ ندی، له سلو کلونو ورسته لا هم همدا مسله جدي بحث ته اړتیا لري. ملت جوړونه ماهیتآ څه شی دی؟ له دولت جوړونې او ملت پالنې سره یې اړیکې څه دي؟  په افغانستان کې د ملت جوړونې هڅې له کومو لوړو ژورو تېري شوي او ولې همیشه یو بن بست سره مخ شوي؟  د هیواد د معاصر تاریخ په اوږدو کې د مختفلو اقوامو رول څه وو؟ او نن ورځ بین القوي همکاري او تفاهم څومره کولی شي د ملت سازي پروسه تسهیل کړي؟ هېواد کې ملت جوړونې په وړاندې اوسني شته خنډونه کوم دي او زموږ او تاسو ټولېز مسوولیت څه دی؟  طالبان چې مذهبي او سیاسي اقلیتونو هویت مسخ کوي، له ملي سمبولونو، بیرغ او سرود  سره د دښمني نغاره غږوي او ځانونه د نړۍ د ټولو مسلمانانو نماینده ګان بولي له ملت جوړونې سره یې نسبت څه کېدلی شي؟
ددې او ورته پوښتنو د ځواب لپاره هشت صبح ورځپاڼه تاسو د دې مهم پاډکاسټ اوریدلو ته رابولي.
 

Insights/ 2: Witness to Atrocity

Witness to Atrocity
Join Lynne O’Donnell for 8AM’s podcast series, Insights.
Lynne talks with generals, diplomats, soldiers, journalists, politicians, activists, people who have front row seats for conflicts around the world, and citizens with a story to tell, happy or sad. For this first series, Afghanistan is the focus. Lynne and her guests talk about the collapse of the republic in August, 2021, and the impact since — for the people of Afghanistan, for the security of the region, for the safety of the world. It’s important, interesting and insightful. 
She's talking with the award-winning journalist, founder and publisher of Hasht-e Subh (8AM), one of Afghanistan's premier daily newspapers, Sanjar Sohail. Have a listen

پادکست هفتگی/۴۰: جدال افغان و افغانستانی؛ بن‌بست و راهکار ملت‌سازی در افغانستان

جدال افغان و افغانستانی؛ بن‌بست و راهکار ملت‌سازی در افغانستان
جدال در کاربرد افغان و افغانستانی یکی از چالش‌های فرایند ملت‌سازی در افغانستان معاصر بوده که با گذشت زمان عمیق‎تر شده است. برخی افراد از اقوام ساکن در کشور در نزاع افغان و افغانستانی خودشان را «افغان» خطاب نمی‌کنند و تاکید دارند که «افغان» نام قوم مشخصی است و تعمیم آن بر اقوام دیگر، درست نیست. اما عده‌ دیگر همواره بر واژه‌ «أفغان» تاکید داشته و افغانستانی را رد کرده‌اند.
اکنون که طالبان با سیاست‎های قومی، تعارض قومی در افغانستان را گسترده‎تر کرده، حساسیت مردم نیز در این مورد بیش از پیش افزایش یافته است. در این پادکست به جدال در کاربرد افغان و افغانستانی پرداخته شده است؛ به این‌که چی سیاست‎های مشخصی باعث ایجاد اختلاف در این مورد شده؟ دلیل پافشاری قدرت‎های حاکم افغانستان بر واژه‎ افغان از کجا می‎آید و آیا حل این مناقشه، کمکی بر بهبود ملت‎سازی در افغانستان خواهد کرد؟
شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کنیم.

Insights/1: War and Strategy with US Army General (Ret) David Petreaus

Guest: US Army General (Rtd)  David Petreaus Join Lynne O’Donnell for 8AM’s podcast series, Insights. Lynne talks with generals, diplomats, soldiers, journalists, politicians, activists, people who have front row seats for conflicts around the world, and citizens with a story to tell, happy or sad.For this first series, Afghanistan is the focus. Lynne talks to a range of people about the collapse of the republic in August, 2021, and the impact since — for the people of Afghanistan, for the security of the region, for the safety of the world. It’s important, interesting and insightful. Have a listen:

پادکست هفتگی/۳۹: طالبان و گسترش تضادهای قومی

طالبان و گسترش تضادهای قومی
با فروریزی سلطنت‌های سنتی و ورود حاشیه‌ها به متن‌، گفتمان‌های قدرت در عصر مدرن و افسانه‌ قوم، تبدیل به یکی از محورهای اساسی سیاسی شدن گروه‌های زبانی و فرهنگی شد. هرچند این امر فرصتی بود برای سوژه‌گی سیاسی گروه‌هایی در حاشیه، اما ورود توده‌ای مردم در فضای سیاسی، امکان‌هایی را برای بازی‌گران سیاسی فراهم کرد تا از پیوندهای گروهی و قومی، به عنوان سکویی برای رسیدن به قدرت استفاده کنند. این جنون رسیدن به قدرت، در مواردی سر از فاشیسم درآورد که نمونه‌ برجسته‌ آن در آلمان نازی و با توهم برتری نژادی جرمن‌ها آشکار شد که با مرگ نزدیک به ۸۰ میلیون انسان پایان یافت.
در افغانستان نیز از آغاز تجدد، افسانه‌ قوم، تبدیل به محور اساسی قدرت شد و با شکست حکومت کمونیستی و ورود اقوام مختلف در قالب گروه‌های پیروز جهادی، سوژه‌گی سیاسی اقوام در افغانستان به میان آمد. با تسلط طالبان بر افغانستان، بار دیگر این نگرانی گسترش یافته که اقوام دیگر از مناسبات قدرت کاملا حذف شوند و این حذف، در زمانی صورت می‌گیرد که ناممکن است؛ چون شعور سیاسی در افغانستان قومی شده و نمی‌توان گروه یا قومی را از داشتن داعیه سیاسی خالی کرد.
در این پادکست شما دیدگاه‌های مهمانان برنامه را درباره این موضوع می‌شنوید. ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

پادکست هفتگی/۳۸: اعتراضات مردمی و لشکرکشی طالبان؛ سرکوب نتیجه خواهد داد؟

اعتراضات مردم و لشکرکشی طالبان؛ سرکوب نتیجه خواهد داد؟
در پی ورود غیرقانونی جنگ‌جویان طالبان به خانه‌های مردم در ولسوالی درایم بدخشان و دست‌درازی به عفت زنان، اعتراضات گسترده‌ای در این ولسوالی شکل گرفت و به ولسوالی ارگو نیز کشیده شد. هرچند طالبان با شلیک به معترضان که به قتل دو تن انجامید، تلاش کردند این اعتراضات را خاموش کنند؛ اما مردم برای سه روز پی‌هم به خیابان آمدند و کنترل طالبان بر دو ولسوالی بدخشان را به چالش کشیدند. اکنون گفته می‌شود که هزاران جنگ‌جوی طالبان در بدخشان جابه‌جا شده تا مردم را سرکوب کنند.
در این پادکست شما دیدگاه‌های مهمانان برنامه درباره اعتراضات مردمی در حاکمیت طالبان و مواجهه طالبان با پدیده‌ اعتراض را خواهید شنید. ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

پادکست هفتگی/۳۷:‌ افزایش بنیادگرایی دینی و جای خالی اسلام میانه‌رو؛ روایت بدیل چیست؟

افزایش بنیادگرایی دینی و جای خالی اسلام میانه‌رو؛ روایت بدیل چیست؟
نزدیک به ۱۰۰ سال پیش، میرزا حسن‌خان اسفندیاری، محتشم‌السلطنه‌ دولت قاجار در ایران، در کتاب «علل بدبختی ما و علاج آن»، راه بیرون‌رفت واداده‌گی جهان اسلام در مقابل غرب را، برگشت به اسلام اصیل عنوان کرد. از همان‌جا سفر اسلام از امروز به سوی گذشته آغاز شد و تا اکنون که ۱۰۰ سال از آن زمان می‌گذرد، گروه‌های مختلف اسلامی به هدف برگشت به صدر اسلام ایجاد می‌شود و جایش را به گروه بعدی و تندروتری می‌دهد.
در افغانستان شاید بتوان شکل‌گیری احزاب راست در دوران ظاهرشاه را اولین نشانه‌های سیاسی برگشت به اسلام واقعی دانست؛ احزابی که یک دهه بعد، با هجوم شوروی در افغانستان، وارد جنگ شدند؛ اما بلافاصله بعد از پیروزی، گروه طالبان وارد میدان شد و داعیه‌ جهاد را به هدف نجات اسلام واقعی مصادره کرد. اکنون که طالبان حاکمیت افغانستان را در دست دارند، جنگ دیگری بین داعش و طالبان در جریان است و داعش خود را داعیه‌دار واقعی اسلام می‌داند و طالبان را بدنام‌کننده‌گان اسلام و جهاد اسلامی.
در این پادکست شما دیدگاه‌های مهمانان برنامه ایکس‌اسپیس روزنامه ۸صبح را درباره بنیادگرایی دینی می‌شنوید. ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

پادکست هفتگی/۳۶: طالبان و حذف تکثر مذهبی؛ امکان‌های همبسته‌گی چیست؟

طالبان و حذف تکثر مذهبی؛ امکان‌های همبسته‌گی چیست؟
گروه طالبان که خود را پیرو «اسلام واقعی» می‌داند،‌ در مخالفت با خوانش‌ها و مذاهب دیگر اسلامی قرار دارد. هر چند سه سال پیش که این گروه بر افغانستان تسلط یافت، با ارتباط با برخی چهره‌های سیاسی و مذهبی اهل تشیع، نگرانی از دشمنی گذشته این با مذهب تشیع را کاهش داد؛ اما با گذشت زمان، طالبان این مدارا را کنار گذاشتند. ممانعت طالبان از برگزاری مراسم عاشورا در سال گذشته،‌ نشان داد که طالبان سر سازش با خوانش‌ها و مذاهب دیگر از اسلام را ندارند و در تلاش برای خاموش آن در افغانستان هستند. تاکنون گفته می‌شود که فقه جعفری از سیستم‌ آموزشی و تحصیلی تحت حاکمیت طالبان حذف شده و طبق گزارش‌ها، حتا در تلاش اند تا در مدارس و مناطق شیعه نشین نیز تدریس فقه حنفی را جایگزین کنند. از اقلیت سیک‌ها در افغانستان نیز تعداد انگشت‌شماری باقی مانده‌اند.
در این پادکست شما دیدگاه‌ مهمانان برنامه در باره تکثر و دشمنی طالبان با کثرت‌گرایی را می‌شنوید. ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

سخن زن/۱۹: روزمرگی زنِ افسری که به طالب داده شد

روزمرگی زنِ افسری که به طالب داده شد
زنِ افسر، زنِ طالب شده ‌است. فرزندی به بغل و فرزندی در شکم دارد. از قامت بلندش شانه‌های خمیده‌اش مانده و از صورت زیبایش حزنی مانده که در خطوط آن نمایان است. می‌گوید در دنیا چیز دیگری نمانده که او را غمگین‌تر از آنی هست، بکند. نه رفیقی دارد که با او درد دل کند و نه حق داشتن رفیق را. حق دید و بازدید از همسایه‌ها را هم ندارد. او زن دوم مردی است که طالب است؛ طالبی که مردانه‌گی‌اش را با ستم و ظلم علیه این زن به نمایش می‌گذارد. همه می‌دانند که او خوب نیست، خوش نیست؛ اما هیچ‌ کس در موردش حرف نمی‌زند. او هم حرف نمی‌زند و حتا حق حرف زدن را ندارد. زنده‌گی برای او روزمرگی است.

پادکست هفتگی/۳۵: نقض حقوق بشر در افغانستان؛ آیا طالبان پاسخ‌گو خواهند شد؟

نقض حقوق بشر در افغانستان؛ آیا طالبان پاسخ‌گو خواهند شد؟
افغانستان تنها کشوری‌ است که در آن، هیچ نهاد حقوق بشری فعال نیست؛ زنان به شکل کامل از فضای عمومی حذف شده‌اند و حوزه‌ خصوصی آدم‌ها نیز هر روز با فرمان‌های تازه‌ رهبر طالبان محدودتر می‌شود. ولی این همه‌ ماجرا نیست؛ آن‌چه شرایط را دشوارتر کرده، تبدیل جنایت به وظیفه یا مکلفیت است که امروز توسط ایدیولوژي طالب به اجرا گذاشته می‌شود. طبق این الگو، کسانی که مرتکب نقض حقوق بشر می‌شوند، نه‌تنها آن را عمل غیرانسانی نمی‌دانند که وظیفه‌شناسی و چه بسا وظیفه‎ اخلاقی می‌دانند. این کارکرد کور اخلاقی، نتیجه‌ تسلط ایدیولوژي‌ها و ساختارهای تمامیت‌خواه است. در این پادکست شما دیدگاه‌های مهمانان برنامه را درباره نقض حقوق بشر توسط طالبان خواهید شنید. سخنرانان در این پادکست خانم شبنم سیمیا، حقوق‌دان، خانم نظیفه جلالی، مدافع حقوق بشر و آقای محب‌الله تایب، مستشار و حقوق‌دان هستند. روزنامه ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

«سخن زن/۱۸: صدای خفه شده زنان در حاکمیت طالبان؛ «کسی نیست صدای مرا بشنود

صدای خفه شده زنان در حاکمیت طالبان؛ «کسی نیست صدای مرا بشنود»
او بارها قصد می‌کند از شوهرش جدا شود و از او به‌خاطر شکنجه و بی‌تفاوتی‌اش در قبال فرزندش شکایت کند، اما پس از حاکمیت طالبان هیچ نهادی نیست که به او کمک کند و هیچ دادگاهی نیست که برای دادخواهی حقش به آن مراجعه کند؛ زیرا گروه طالبان همه نهادهایی که از زنان حمایت می‌کنند را بسته است. او مجبور است به تنهایی جور روزگار را بر دوش بکشد: «فعلاً دستم از همه جا کوتاه شده، کسی نیست صدای مرا بشنود. می‌خواهم از شوهرم جدا شوم، اما هیچ راهی نیست که بتوانم این کار را کنم. حتا نمی‌توانم از خانواده‌ام کمک بگیرم؛ زیرا این ازدواجی بود که خودم خواسته بودم و هیچ کسی به ازدواج من با این مرد راضی نبود، نه پدر و مادرم و نه برادرانم. بارها پدرم مانع شد، اما فکر می‌کردم هیچ کسی بهتر از همین مرد نیست. چه می‌دانستم اشتباه می‌کنم. فعلاً در افغانستان هیچ کس و کویی ندارم. پس از آمدن طالبان همه رفتند حتا خانواده‌ام. اگر می‌بودند و در این وضعیت مرا می‌دیدند قطعاً مرا نجات می‌دادند. من هم جرئت ندارم به آنان در مورد وضعیت بد خود بگویم. بعد از فتن برادرانم تندخویی شوهرم هم زیاد شده و کسی نیست دست و لگدش را بگیرد تا مرا لت‌وکوب نکند. حالا هم برایش کار می‌کنم و هم شکنجه می‌شوم. همان که می‌گوید، «خود کرده را نه درد است و نه درمان».

سخن زن/۱۷: استوار می‌مانیم تا نشان دهیم که «قصه درس مفت» نمی‌شود

استوار می‌مانیم تا نشان دهیم که «قصه درس مفت» نمی‌شود
ما دو تا فرق داشتیم. هنوز هم فرق داریم. هر جا ما را می‌بینند، حرفی در مورد ما یا علیه ما می‌گویند. هنوز شوهر نکرده‌ایم. بچه‌های قریه را یا ما انتخاب نمی‌کنیم یا آن‌ها ما را نمی‌گیرند. دیگرانی هم اگر گاهی آمدند، ما جواب کردیم که درس می‌خواهیم بخوانیم. حال خانواده می‌گوید که «قصه درس مفت» شد؛ اما برای ما هنوز مفت نشده ‌است. ما می‌مانیم تا دروازه مکتب و دانشگاه باز شود. ما می‌مانیم امیدوار و استوار تا آزادی و تا نشان دهیم که «قصه درس مفت» نمی‌شود.

سخن زن/۱۶:‌ من دیگر بی‌وطن شده‌ام

من دیگر بی‌وطن شده‌ام
بعد از آن طالبان همه‌جا را گرفتند. ا‌ولین کارشان هم بسته کردن مکاتب بود. با این کارشان، تمام رویاهای دختران افغانستان باد شد و به هوا رفت و من دانستم که دیگر این خاک وطن نمی‌شود. طالبان تمام شهر ما را گرفتند. مکتب را که برایم همچو بهشت بود، از من دزدیدند و رویا‌هایم را با خاک یک‌سان کردند. ما دختران را خانه‌نشین کردند. این هم بس نبود که به چادر و لباس ما هم گیر می‌دهند و بازداشت و اختطاف می‌کنند.

سخن زن/۱۵: زنده‌گی در سایه وحشت؛ لبخند پر‌رذالت طالبان در حین بازجویی آرامشم را گرفت

زنده‌گی در سایه وحشت؛ لبخند پر‌رذالت طالبان در حین بازجویی آرامشم را گرفت
بعد از ظهر بود. نمی‌دانم چرا همیشه بعد از ظهرها این‌قدر برایم دلگیر است. نمی‌توانم در خانه بمانم؛ چون حس خفقان دارم. از سویی، نمی‌توانم بدون ترس و دلهره خانه را ترک کنم، چون از طالبان می‌ترسم. آن‌ها بارها مرا به خاطر بیرون رفتن با شوهرم تهدید و تحقیر کرده‌اند. آن روز اما دلم به‌شدت گرفته بود، ولی تنها بیرون رفتن برایم بیش‌تر ترسناک بود. برای همین از شوهرم خواستم با من و پسرم بیرون برویم. همان‌طوری که سه‌نفره جاده را پرسه می‌زدیم و از زنده‌گی پر از دغدغه و آینده فرزندم با هم صحبت می‌کردیم، ناگهان موتری با سرعت زیاد به سمت ما آمد. کنار ما که رسید، توقف کرد. با دیدن سرنشینان آن موتر که هر کدام با سر و وضع ژولیده و موهای دراز چهارچشمه به سمت ما نگاه می‌کرد، فهمیدم که جنگ‌جویان طالبان هستند.

سخن زن/۱۴: مسیر دشوار اما دست‌یافتنی آرزوها

از ایام کودکی وضعیت زنده‌گی خوبی نداشتم. با فقر به دنیا آمدم و با فقر بزرگ شدم. پدرم کارگر روزمرد بود و نمی‌توانست مصارف خانه و فرزندانش را به‌گونه درست مهیا کند. در ایام کودکی هیچ‌گاه نتوانستم لباس نو بر تن کنم و بازیچه‌ داشته باشم، ولی همان خواسته‌های کوچک برای هم‌بازی‌هایم فراهم بود و من نظاره‌گر لباس و چوری‌های رنگارنگی بودم که در ایام عید دوستانم بر تن و بر دست می‌کردند و با شور وشوق می‌خندیدند و شاد بودند. با دیدن آن‌ها احساس حقارت می‌کردم و با خود می‌گفتم ای کاش آن بوت و لباس بر پا و تن من می‌بود.

سخن زن/۱۳: کابوس ناتمام چهار سال شکنجه

کابوس ناتمام چهار سال شکنجه
مراسم عروسی با همه رسم و رواجی که داشت سپری شد و من صاحب خانه جدید شدم و با انسان‌هایی که برایم بیگانه می‌نمودند، هم‌خانه شدم. بیش‌تر از پنج ماه از عروسی‌ام نگذشته بود که شوهرم کم کم روی سگش را نشانم داد و با تک‌تک انسان‌نماهایی که نقاب خوب بودن بر چهره داشتند، آشنا شدم. در حالی که پس از ازدواج با همان جثه خُرد و ضعیفم همه کارهای سخت و سنگین خانه شوهرم را انجام می‌دادم، شوهرم به هر بهانه‌ای مرا زیر مشت و لگد می‌گرفت و تا می‌توانست لت‌وکوبم می‌کرد. ابتدا لت‌وکوبش در حد چند سیلی و مشت بود، اما با گذر زمان مشتش به لگد و سیلی‌اش به چاقو بدل شد. بارها مرا با چاقویی که همواره با خود داشت و از آن برای ترساندنم استفاده می‌کرد، زخمی‌ام کرد و هنوز نشانه‌های آن زخم‌ها در بدنم است.

«سخن زن/۱۲: مجادله با طالبانٍ خانه و جامعه؛ «نگاه‌های نفرت‌انگیز برادرانم بارها مرا زنده به گور کرد

بیش‌تر از دو سال از حاکمیت طالبان گذشت و در این مدت بارها در برابر خواست خانوده‌ام ایستاده‌گی کردم، اما این بار وضعیت فرق می‌کرد و من دیگر بهانه‌یی نداشتم و باید ازدواج می‌کردم. به همین دلیل جواب رد نمی‌دادم و به بهانه‌های مختلف وقت می‌خریدم تا نکاحم را رسمی نکنند. در این مدت تا توانستم تلاش کردم که بورسیه تحصیلی بگیرم. چاره دیگر نداشتم و مهلتم با گذشت هر روز رو به خلاصی می‌رفت. خوش‌بختانه در آخرین روزها از یکی از دانشگاه‌های کشور ایران جواب تاییدی دریافت کردم. پس از مدت‌ها بار دیگر لبخند بر لبانم تقش بست و از ته دل خندیدم و گریه کردم.

پادکست هفتگی/۳۴: حذف زنان از حوزه عمومی؛ چون و چراهای بازداشت خیابانی زنان توسط طالبان

حذف زنان از حوزه عمومی؛ چون و چراهای بازداشت خیابانی زنان توسط طالبان
در روزها و هفته‌های اخیر شاهد موجی از افزایش بازداشت دختران و زنان در خیابان‌های کابل و برخی دیگر از شهرهای کشور به دست طالبان بودیم. جنگ‌جویان و محتسبان طالبان، زنان را به بهانه‌های مختلفی مثل نداشتن محرم و رعایت نکردن حجاب طالبانی بازداشت می‌کنند. گمانه‌ها این است که طالبان با راه‌اندازی پروسه بازداشت زنان، در صدد تحقیر و حذف آنان از حوزه عمومی است. این گروه به رغم خواسته‌های ملی و بین‌المللی، مکاتب و دانشگاه‌ها را به روی دختران نگشود هیچ، که حالا تصمیم گرفته تا شهرها و حوزه‌های عمومی را از حضور زنان کاملاً پاک‌سازی کنند. در این پادکست، مهمانان برنامه درباره چون و چراهای بازداشت زنان توسط طالبان صحبت کرده‌اند. سخنرانان این پادکست، خانم کوهستانی، یکی از زنان معترض در افغانستان و خانم منیژه رامزی، استاد پیشین دانشگاه کابل هستند. روزنامه ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

سخن زن/۱۱: سفر نافرجام؛ این جا‌ همه چیز بوی مرگ می‌دهد، حتا رویاهای قدریه نیکزاد

سفر نافرجام؛ این جا‌ همه چیز بوی مرگ می‌دهد، حتا رویاهای قدریه نیکزاد
من در کشوری زنده‌گی می‌کنم که اگر نام مکتب، مرکز آموزشی، مسجد، بازار و حتا وسایل حمل و نقل را در گوگل جست‌وجو کنیم، جزییات انفجار می‌آید. با وجود این همه سیاهی و تباهی و بوی باروت که در مشام داشتیم، دولت نیز به دست گروه طالبان سقوط کرد. با سقوط دولت، آزادی، حق تحصیل و کار، آرزوها و حالا حق پوشش و بیرون رفتن نیز از من گرفته شده است. من به پرنده‌ای می‌مانم که بال‌هایم را بریدند و در قفس تنگ و تاریک به جرم دختر بودن اسیرم کردند.
با اعمال محدودیت‌های روزافزون گروه طالبان علیه زنان، رنگ‌های رنگین کمان قلبم یکی یکی از بین رفتند و امروز هیچ رنگی را جز سیاهی نمی‌بینم. من منتظر باران آزادی و پررنگ شدن دوباره رنگین کمان در آسمان آبی افغانستان هستم.

پادکست هفتگی/۳۳:ناامنی در کشورهای منطقه؛ آیا حادثه خونین کرمان تاوان حمایت ایران از طالبان است؟

ناامنی در کشورهای منطقه؛ آیا حادثه خونین کرمان تاوان حمایت ایران از طالبان است؟
در زمان جنگ طالبان علیه نظام جمهوری در افغانستان، دو کشور همسایه با فراهم کردن عقبه استراتژیک برای این گروه، نقش فعالی در حمایت و عسکرگیری طالبان از مدرسه‌های فعال در آن سوی مرزها داشتند. با سقوط جمهوریت در افغانستان و حاکم شدن طالبان، ورق برگشت و پاکستان و ایران در دام هیولایی افتادند که سال‌ها در پرورش و تجهیز شبه آن در افغانستان دست از پا نمی‌شناختند. با حاکم شدن طالبان در افغانستان، به عنوان یک نیروی بنیادگرا و مروج ترور و وحشت، اعتماد به نفس سایر گروه‌های هم‌کیش و فعال در کشورهای همسایه نیز بیشتر شد و به تحرکات‌شان افزودند. از جمله تی‌تی‌پی در پاکستان فعال‌تر شد و جیش‌العدل در ایران. داعش نیز از میان جنگ‌جویان ناراضی طالبان و سایر گروه‌ها نیرو جذب کرد و خیز تازه برداشت. درحالی که سال ۲۰۲۳ خونین‌ترین سال برای پاکستان بود، ایران نیز در جریان چند روز اخیر شاهد دو انفجار مرگبار در چهارمین سال‌گرد قتل قاسم سلیمانی در شهر کرمان بود. هرچند مسئولیت حادثه را داعش برعهده گرفت و طالبان نیز آن را محکوم کردند -هرچند آن را تروریستی نخواندند-، اما نمی‌توان از این نکته به سادگی گذشت که وقتی یک گروه افراطی که سنت انتحار و ترور را یدک می‌کشد و سنی‌مذهب نیز هست، در کشوری به حاکمیت می‌رسد، تا چی اندازه می‌تواند برای حاکمیتی که بر بنیاد فقه شیعی شکل گرفته، خطرساز باشد. قراین نشان می‌دهد که اگر وضع بدین منوال پیش برود، دیری نخواهد پایید که جمهوری اسلامی با توجه به نفوذ تندروایان سنی در نواحی شرقی این کشور، با چالشی مواجه خواهد شد که اولویت‌های دیگرش را فراموش خواهد کرد. در این پادکست شما دیدگاه‌های مهمانان برنامه را درباره روابط ایران با طالبان و عواقب آن خواهید شنید. صاحب‌نظران این پادکست دکتر سردارمحمد رحیمی، پژوهشگر ژئوپولیتیک و آقای مهرداد فرهنمد، تحلیل‌گر مسایل خاورمیانه هستند. روزنامه ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست فرا می‌خواند.

سخن زن/۱۰: هراس از آینده تاریک؛ می‌ترسم بی‌سواد بمانم

هراس از آینده تاریک؛ «می‌ترسم بی‌سواد بمانم»
مدینه ۱۷ ساله، دانش‌آموز صنف هشت مکتب است که پس از حاکمیت طالبان از فراگیری درس و آموزش باز مانده است. او نیز همانند هزاران دختر دانش‌آموز به‌جای نشستن روی چوکی مکتب و صنف‌های درسی در چهاردیواری خانه روزهای سختی را می‌گذراند. می‌گوید: «قرار بود صنف ده شوم، سه سال تعلیمی‌ام حیف شد. اما چه کسی بهای روزهای ازدست‌رفته تعلیمی‌مان را می‌پردازد؟ هر سال که می‌گذرد سن ما نیز بیش‌تر می‌شود و ما هنوز در جایی گیر کردیم که سه سال قبل بودیم. نه راه پیشرفت داریم و نه راه نجات از میان این همه بدبختی‌ که هر روز اضافه‌تر می‌شود.» گاهی از میان منجلابی که گیر کرده است آرزو می‌کند که صنف ده و یا هم دوازده مکتب بود تا فرصت‌های تحصیلی برون‌مرزی برایش فراهم می‌شد، اما همه راه‌ها به رویش بسته شده است.

پادکست هفتگی/۳۲: فراز و فرودهای دیپلماسی هند در قبال افغانستان

فراز و فرودهای دیپلماسی هند در قبال افغانستان
هند یکی از کشورهای تاثیرگذار در مسایل منطقه است و مشترکات تاریخی زیاد با کشورهای منطقه دارد. در ۲۰ سال جمهوریت در افغانستان، هند سهم و نفوذ گسترده در بازسازی و مسایل سیاسی افغانستان داشت. امری که گفته می‌شد باعث نگرانی پاکستان است. از آن‌جایی که پاکستان به لحاظ جغرافیایی بین افغانستان و هند قرار دارد، و از این لحاظ که هند یک نزاع تاریخی با پاکستان دارد، موقف‌گیری‌ها و روابط هند با کابل نیز شدیدا تحت تاثیر همین مساله است. یا حداقل این‌گونه برداشت می‌شود. اما واقعیت‌ها نشان می‌دهد که همیشه فکتور پاکستان و نزدیکی یا دوری حاکمان کابل به اسلام‌آباد، روی موقف‌گیری های دهلی تاثیر چندانی ندارد. با حاکم شدن طالبان در افغانستان، دهلی سفارتش را در کابل بست و برداشت ها نیز این بود که هند، طالبان را به مثابه نیروی نیابتی اسلام‌آباد می‌بیند و احتمال دارد که از نزدیک شدن به این گروه ابا ورزد. اما گذر زمان ثابت کرد که هند نمی‌خواهد به کلی افغانستان را فراموش کند و با طالبان رابطه برقرار نکند. بسته شدن سفارت افغانستان در دهلی یکی از مواردی است که اراده هند به نزدیک شدن با طالبان را نشان می‌دهد. در هر دوره‌ای دیلماسی هند در قبال افغانستان این فراز و فرودها را در خود دیده است. این فراز و فرودها را در این پادکست به بحث گرفته‌ایم. سخنرانان این برنامه آقای فردین هاشمی، استاد دانشگاه و مصطفی مدثر، کارشناس روابط بین‌الملل هستند. روزنامه ۸صبح شما را به شنیدن این پادکست دعوت می‌کند.

سخن زن/۹: روزگار سیاه ورزش زنان؛ ما هم می‌توانستیم، اگر می‌گذاشتند

روزگار سیاه ورزش زنان؛ «ما هم می‌توانستیم، اگر می‌گذاشتند.»
زحل با حسرت به طرف تعمیر جمنازیوم نگاه می‌کند: «هرچند در آن زمان هم وقت برای تمرین دختران کم‌تر بود، اما با آن هم همان زمان محدود، برای ما یک فرصت نامحدود برای تقویت و پرورش هرچه بهتر خود در رشته ورزشی‌مان بود. تا بتوانیم با یافتن مهارت کافی، خود را آماده رقابت در مسابقه‌های بزرگ درون کشوری و برون کشوری کنیم.» در این حال زحل اشاره به مردانی می‌کند که به‌جز من و خودش در دو سرک منتهی به جمنازیوم، لباس مخصوص ورزشی پوشیده و بی‌خیال همه‌چیز در حال دَوشند. آن گاه با حسادتی که در واژه‌هایش جریان دارد، می‌گوید: «ما هم می‌توانستیم، اگر می‌گذاشتند.» ترک ناگهانی و یک‌باره ورزش برای زحل و دیگر دخترانی که به‌طور حرفه‌ای ورزش می‌کردند، ضربه سنگینی بر روح و جان آن‌ها وارد کرده و آن‌ها را به زمین زد، و پس از آن بسیار به سختی دوباره خود را بلند کرده و سر پای شدند.